Polonya AB karayolu taşımacılığında önemli bir konuma sahiptir. Bu konum; artan ticaret hacmi, AB taşımacılık hizmetleri pazarına erişimin serbestleştirilmesi ve Polonyalı şirketlerin sunduğu cazip fiyat avantajlarının bir sonucudur.
Eurostat verilerine göre Polonyalı şirketler 2018 yılında yaklaşık 270 milyon ton yük taşımıştır. Bu rakam AB karayolu taşımacılığı yükünün %23’ünü oluşturmaktadır. Polonya’nın AB’ye katılımından günümüze kadar karayolu yük taşımacılığı hacmi sürekli olarak artmıştır. Bu dönemde, Polonyalı şirketlerce taşınan yükün ağırlığı altı kattan fazla artmıştır.
2006 yılından itibaren, Polonyalı nakliye şirketleri tarafından uluslararası taşımacılıkta gerçekleştirilen ve ton-kilometre olarak ölçülen yük işi, yerel taşımacılığa kıyasla daha yüksek olmuştur. 2018 yılında Polonyalı şirketlerin taşımacılık işlerinin yaklaşık %64’ünü uluslararası taşımacılık oluşturmuştur.
Karayolu taşımacılığı Polonya’nın dış ticaretinde kilit bir rol oynamaktadır. Eurostat’ın dış ticaret istatistiklerine göre, karayolu taşımacılığı 2018 yılında ihracatın %72’sini, ithalatın ise %45’ini oluşturmuştur. Polonyalı nakliyeciler tarafından taşınan yüklerdeki artış dış ticaretteki artıştan kaynaklanmaktadır.
Polonya’nın AB’ye katılımının ardından AB karayolu taşımacılığı pazarına erişimin serbestleşmesi ve taşımacılık şirketlerinin fiyat rekabeti; yabancı ülkeler arasındaki taşımacılıkta (çapraz ticaret) ve diğer AB ülkeleri içindeki taşımacılıkta (kabotaj) önemini arttırmıştır.
Polonyalı nakliye şirketlerinin uluslararası taşımacılıktaki rekabet gücü taşımacılığın yapısında kademeli bir değişime yol açmıştır. Polonya’nın AB’ye katılımından hemen sonra taşımacılıktaki büyüme, uluslararası taşımacılığın %87’sini oluşturan ihracat-ithalat yüklerine dayanıyordu.
On beş yıl sonra, 2018’de, ithalat ve ihracatla ilgili ikili navlunların payı %55’e düşmüştür. Navlunların geri kalan %45’i yabancı ülkeler arasındaki taşımacılık (çapraz ticaret) ve kabotajdan oluşuyordu.
Polonya – AB Ülkeleri Arasında Yapılan Nakliyelerde Polonyalı Şirketler Öne Çıkıyor
AB ülkelerinde uluslararası yük taşımacılığındaki eğilimler son yıllarda büyük farklılıklar göstermiştir. Başta Polonya, Romanya ve Litvanya olmak üzere Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri nakliye alanında hızlı bir büyüme yaşamıştır.
Polonya ile diğer AB ülkeleri arasındaki ikili taşımacılıkta Polonyalı nakliyeciler açık bir şekilde hâkim durumdadır. Nakliye ile alakalı ilişkilerde yerli nakliye şirketlerinin payı 2018’de yaklaşık %93’e ulaşmıştı. Ticaret ortağı ülkelerden gelen nakliyeciler Polonya’ya ve Polonya’dan taşınan yükün %6’sından azını oluştururken diğer AB ülkelerinden gelen nakliyeciler yükün sadece %1,6’sını oluşturmuştur.
Yüklerin çoğu Polonya ve Almanya arasında taşınmaktadır. Polonya şu anda Avrupa Birliği’ndeki en önemli ikinci karayolu taşımacılığı destinasyonudur. 2018 yılında Polonya ile Almanya arasında 60,4 milyon ton yük taşınmıştır. Hollanda ile Almanya arasında ise daha fazla yük taşınmıştır.
Nakliye şirketlerinin ulusal yapısı, Polonyalı nakliye şirketlerinin baskınlığını göstermektedir. Polonya ve Almanya arasında taşınan yükün %95’ini Polonyalı nakliyeciler; %4,2’sini Alman nakliyeciler ve kalan %0,8’ini de başta Litvanya olmak üzere diğer AB ülkelerinden nakliyeciler taşımıştır. Polonyalı nakliyeciler; paylarının %97 olduğu Hollanda, İtalya ve Fransa’ya yapılan ve bu ülkelerden yapılan taşımalarda da öne çıkmaktadır.
Polonyalı şirketlerin AB ülkeleriyle yapılan taşımacılık faaliyetlerindeki hakimiyeti, Polonya’nın AB’ye katılımından bu yana hissedilmektedir. 2004 yılında ihracat ve ithalat yüklerinin %82’sini Polonyalı nakliyeciler; %15’ini ticaret ortağı ülkelerden nakliyeciler ve %3’ünü üçüncü ülkelerden nakliyeciler taşımıştır. Yeni üye ülkelere ve bu ülkelerden yapılan nakliyelerde Polonyalı nakliyecilerin payı %50’nin biraz üzerinde olmuştur.
Polonya AB’nin Çapraz Ticaret Merkezi Konumunda
Yabancı ülkeler arasındaki taşımacılık (çapraz ticaret), Avrupa Birliği’nde uluslararası karayolu taşımacılığının en hızlı büyüyen kısmıdır. 2018’de AB ülkeleri arasındaki yük hacminin %22’si yükleme veya boşaltma yapılan ülke dışındaki ülkelerden gelen nakliye şirketleri tarafından taşınmıştır.
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin AB’ye katılımının ardından, yeni Üye Devletlerde kayıtlı nakliyecilerin uluslararası nakliye pazarındaki rekabeti büyük ölçüde artmıştır. Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri artık yabancı ülkeler arasındaki taşımaların %80’inden fazlasını gerçekleştirmektedir.
AB ülkeleri arasındaki ilişkilerde en aktif olan Polonyalı nakliye şirketleridir. Polonyalı nakliyeciler AB’deki tüm çapraz ticaret taşımacılığının %33’ünden fazlasını gerçekleştirmektedir.
2018 yılında Polonyalı çapraz ticaret taşımacılığı ile uğraşan şirketler 74 milyon tonluk taşıma gerçekleştirmiştir. Taşımacılık pazarının büyüklüğü ve coğrafi yakınlık nedeniyle, Polonya’nın çapraz ticaret taşımaları ağırlıklı olarak Almanya pazarında yoğunlaşmaktadır.
2018 yılında, Almanya ve diğer AB ülkeleri arasındaki taşımalar, Polonyalı nakliye şirketleri tarafından gerçekleştirilen çapraz ticaret taşımalarının %64’ünü oluşturmuştur. Polonyalı taşımacılık şirketleri 2018 yılında toplamda Almanya ve diğer AB ülkeleri arasındaki ikili taşımacılıkta navlunun %13’ünü oluşturmaktadır.
2018 yılında Polonyalı nakliyeciler için en önemli yön, Fransa ve Almanya arasındaki yük taşımacılığı oldu. Polonyalı şirketler toplam 10,5 milyon ton malzeme taşımıştır. Bu rakam iki ülke arasında taşınan yükün %22’sini oluşturmaktadır.
Söz konusu durum Polonyalı tırların Fransa ve Almanya arasındaki güzergahlarda Fransız nakliyecilere ait tırlardan daha fazla yük taşıdığı anlamına geliyor. Benzer şekilde Polonyalı şirketler; Avrupa Birliği’ndeki en büyük taşımacılık ilişkisi olan Hollanda ve Almanya arasındaki güzergahlarda büyük hacimlerde yük taşımaktadır.
Polonyalı Nakliyecilerin AB Kabotajındaki Güçlü Konumu
Polonya, Avrupa Birliği’nde kabotaj sağlayan en büyük taşıyıcıdır. 2018 yılında yerli şirketler kabotaj kapsamında 46,6 milyon ton yük taşımıştır. Bu rakam Polonyalı nakliyecilerin uluslararası taşımacılıkta taşıdığı tüm yükün %17’sine tekabül etmektedir.
Kabotaj, Avrupa Birliği’ndeki en küçük uluslararası taşımacılık kategorisi olmaya devam etmektedir. 2013 ve 2017 yılları arasında en yüksek büyüme oranına sahip olmuştur. AB genelinde kabotaj şimdiye kadar yurtiçi taşımacılığın sadece %4’ünü oluşturmuştur.
Yabancı nakliyeciler kabotaj yaygınlık oranının %14 olduğu Belçika’yı sıklıkla kullanılır. Fransa (%9), Avusturya (%8) ve Almanya’da (%8) da ortalamanın üzerinde oranlar görülmektedir. Öte yandan en düşük kabotaj penetrasyon oranları Polonya ve Bulgaristan (%0,1) ile Letonya’da (%0,3) kaydedilmiştir.
Yurtiçi karayolu taşımacılığının büyüklüğü göz önüne alındığında, kabotaj için en büyük pazarlar Almanya ve Fransa’dır. 2018 yılında Almanya, Avrupa Birliği içindeki kabotaj taşımacılığının %40’ını, Fransa ise %17’sini gerçekleştirmiştir. Çapraz ticarete benzer şekilde, Alman pazarı da kabotajda Polonyalı nakliyeciler için en önemli pazardır.
2018’de Kabotaj taşımacılığının %70’i Almanya’daki gönderici ile yükün alıcısı arasında gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda, Polonyalı nakliyecilerin Alman pazarındaki kabotaj payı %55’e ulaşmıştır.
Almanya’daki kabotaj taşımacılığının geri kalanı Hollanda, Romanya ve Litvanya’dan nakliyeciler tarafından gerçekleştirilmektedir. Polonya aynı zamanda Fransa ve İtalya’da kabotaj sağlayan ana nakliyeci konumundadır.